VINISSIMAblog

CANADESE WIJNEN: EEN KOUD STAALTJE!

Gisteren heb ik voor onze wijnclub Le Tire Bouchon een presentatie en aansluitende proeverij Canadese wijnen gehouden. Boeiend wijnland met een interessante wijnhistorie.

Wijn in Canada…!? Canada is toch een zeer koud land!? Ja, wijn in Canada. Canada is wel degelijk een ‘cool climate’-land, maar vergis je niet: veel wijngaarden bevinden zich in de buurt van water (Oceaan of meren) en hebben daardoor een gematigd klimaat waar wijnbouw wel degelijk mogelijk is. De twee belangrijkste wijngebieden - British Columbia en Ontario – bevinden zich op ter hoogte van b.v. Champagne (Okanagan op 49°NB) of ter hoogte van Rome (Pelee Island). De wijngaarden zijn echter in vergelijking tot wijngaarden in Europa op dezelfde hoogte vaak kouder in de winter, soms heter in de zomer, hebben een korter groeiseizoen en zijn onvoorspelbaarder tijdens de oogst. Veel wijngaarden hebben ook nog irrigatie nodig

Geschiedenis met hobbels
De wijnbouw begon in Canada in 1811. Toen plantte de Duitse korporaal Johann Schiller de eerste stokken aan van de Amerikaanse Labrusca aan. Eind van de 19e eeuw waren er in Canada 41 wineries, waarvan 35 in Ontario. Het wijnland kent daarna hindernissen dankzij de drooglegging (‘prohibition’) in 1916 en het instellen van staatswinkels. Sinds 1927 wordt alle wijn via staatswinkels verkocht en is er een systeem van provinciale Liquor Boards! Alle in- en verkoop loopt via deze LBs, ook nu nog (met uitzondering van Alberta).

Kwaliteitsverbetering
Het tij begon langzaam te keren in 1974. Inniskillin is de eerste winery die na de drooglegging met vergunning wijn van eigen wijngaard mocht verkopen. Wijnen waren tot die tijd zoete ‘sherry’ of ‘port’ met veel alcohol en gemaakt van Vitis Labrusca. De nieuwe trend is echter: droog, onversterkt en van Vitis Vinifera. Vanaf 1988 kwam er een impuls naar kwaliteitsverbetering. Zo introduceerde Ontario in 1988 het appellatiesysteem VQA (Vintners Quality Alliance (de Canadese ‘AOC’), British Columbia volgde in 1990. Ook kwam er rond die tijd subsidie om inheemse, inferieure druivenrassen zoals de wintervaste Amerikaanse rassen van Vitis Labrusca en Vitis Riparia te vervangen door kwalitatief betere druivenrassen (namelijk de Vitis Vinifera-rassen). En tot slot: de 1989 Vidal Icewine van Niagara's Inniskillin Estates won in 1991 zowaar de Grand Prix d'Honneur in Frankrijk!

VQA
De twee belangrijkste wijngebieden Ontario en British Columbia hebben in resp. 1988 en 1990 een soort AOC-herkomstsysteem geïntroduceerd: de Vintners Quality Alliance (VQA). Dit is enigszins vergelijkbaar met de Franse AOC en de Italiaanse DOC(G), maar met minder strenge eisen. Bovendien is het systeem vooralsnog in British Columbia optioneel.
Wijnen met een VQA-label moeten voor 100% van Canadese druiven zijn en een VQA-wijn kan alleen uit een van de 7 erkende Designated Viticultural Areas (DVA’s) komen. Dat zijn voor Ontario: Niagara Peninsula, Lake Erie North Shore en Pelee Island, en voor British Columbia: Vancouver Island, Fraser Valley, Okanagan Valley en Similkameen Valley.
Als er een DVA vermeld staat op het etiket, dan moet 95% daarvandaan komen (b.v. Okanagan) en 95% ook uit dat jaar. Wijnen moeten ook komen van vitis vinifera-druiven (bij een cépagewijn: >85%). Uitzondering: voor icewine is ook Vidal toegestaan. Een 6-koppig testpanel test elke wijn.

British Columbia
Hier bevinden zich de meest westelijke Canadese wijngaarden. Er heerst een droog klimaat met veel zonlicht; hete droge zomers met lage luchtvochtigheid; in zuiden is zelfs woestijnvorming. De Pacifische Oceaan heeft er een temperende invloed. In Noorden worden vooral witte druiven (b.v. pinot blanc) aangeplant, in het hete Zuiden vinden we vooral rode druiven (b.v. merlot). In 2009 waren er 164 wineries en werden wel 60 verschillende druivenrassen aangeplant. Wetenschappers hadden in dit gebied lang een verbod op vitis vinifera (!), daardoor werden veel Franse en Amerikaanse hybriden gebruikt. Veel hiervan zijn inmiddels gerooid. In 1990 neemt het British Columbia Wine Institute de VQA over. Maar het is nog optioneel, er zijn nog weinig echte regels en het wijngebied moet nog steeds smoel krijgen.
Okanagan Valley is het oudste en grootste gebied van B.C. Het is tevens één van de noordelijkste wijngaarden ter wereld (49º NB). Ontelbare meren geven een gunstig microklimaat. Het is er droog met een continentaal klimaat, warme zomerdagen en koele nachten. Irrigatie is nodig. Je vindt hier bijna geen Amerikaanse of hybride rassen meer.

Ontario
Ontario betekent ‘bruisend water’. Het microklimaat wordt er bepaald door Lake Erie en Lake Ontario. De meren temperen de koude winter en de warme zomer, want alle wijngebieden liggen tussen of rond de meren. In 2009 waren er 130 wineries en werden er 50 verschillende druivenrassen gebruikt, o.a. veel riesling, chardonnay etc. en hybride/inheemse druiven zoals Vidal. In Ontario woerden veel ijswijnen gemaakt, met jaarlijks een zekere oogst.
Ontario streek is goed voor 80% van de Canadese wijn; vooral in de 3 DVA’s. DVA Niagara Peninsula is de grootste. Het ligt tussen de grote meren en lijkt klimatologisch op Bourgogne. DVA Lake Erie North Shore heeft vooral vitis vinifera, maar de icewine is wel van Vitis Labrusca (Vidal). DVA Pelee Island is het zuidelijkste wijngebied van ligt Canada en ligt ter hoogte van Rome. Pelee Island ligt ìn het ondiepe (dus warme) Erie-meer en is meest zuidelijke wijnbouwgebied van Canada. Het ligt op 42° NB, dat is iets zuidelijker dan Rome. Het kleine eiland dat als natuurgebeid is bestempeld heeft het langste groeiseizoen en is warmer dan elders in Canada. Vanaf 1980 herplant met v. vinifera. Het eiland kent 1 winery, namelijk Pelee Island Winery.

Nieuwe gebieden
Naast British Columbia en Ontario komen momenteel als wijngebieden Québec en Nova Scotia op.

Hybride en Vitis vinifera-druivenrassen
We hadden het hierboven al over druivenrassen. Vitis Labrusca, Vitis Vinifera… In Canada worden nogal veel hybride druivenrassen gebruikt, zoals de witte vidal Blanc en seyval blanc, of de rode chambourcin, bacon noir en marechal foch. Deze rassen zijn Franse of Amerikaanse kruisingen uit wijndruiven met resistente labrusca-, aestivalis- en riparia-tafeldruiven van Amerikaanse origine. Dit in tegenstelling tot de wijndruiven uit de familie van de Vitis Vinifera zoals wij die in Europa kennen, zoals chardonnay, viognier, pinot noir of syrah. De hybride rassen zijn ontwikkeld op vorst-, vocht en schimmelresistentie en doen het dus goed in koude en of regenachtige klimaten. De rassen worden tegenwoordig echter als inferieur bevonden en de trend is nu ook in Canada meer naar de Vitis vinifera-rassen.

Canadese specialiteit: icewine
Canada is de grootste producent ter wereld van icewine! Icewine is wijn van druiven waar de vorst overheen is gegaan. De eisen zijn iets scherper dan in Duitsland voor Eiswijn. Zo moet het minimaal -8º C gevroren hebben, In Duitsland is dat -7° C. En de druiven moeten een suikergehalte van minimaal 35° Brix hebben. In de praktijk komt dat vaak neer op zo’n 150-250gr/L restsuiker. Dat is hoger dan Duitsland waar de eis is: >125° Oechsle (vgl. Canada >150°Oe). Is de 35° Bx niet gehaald, dan wordt de wijn een Late Harvest. Duitse Eiswein wordt trouwens geoogst na de eerste nachtvorst, maar Canadese blijft langer hangen en is vaak erg geconcentreerd. De oogst en het persen vindt plaats in december/januari. Veel gebruikte druiven zijn riesling en vidal, omdat deze rassen laat rijpen en een mooie zuurgraad hebben. Maar er zijn zelfs rode ijswijnen van cabernet franc en pinot noir! 75% komt uit Ontario, de rest uit British Columbia. Pillitteri is de grootste icewine-producent ter wereld.


Canadese wijnen
We proefden de volgende wijnen (importeur Canada Food, via Gransjean Wijnen en Delicatessen te Den Haag):

1) Pillitteri Estate: Sparkling Brut ”Due” [€ 24,95] ONTARIO/Niagara
Van 53% chardonnay en 47% pinot noir. Dosage 5 gram. De pinot noir is eerder geoogst dan die voor stille rode wijn om de zuren te behouden en een lager suikergehalte en minder alcohol. Méthode Charmat (cuve close = 2e gisting op tank). Mooie frisse verkwikkende mousserende wijn met aangename zuren, citrus en Granny Smith.

2) Pelee Island Winery: Eco Trail white, VQA Ontario2008: Chardonnay/Auxerrois [€ 7,65] ONTARIO / Pelee Island
60% chardonnay, 40% auxerrois, 9.9gr/L suiker. Bloemige wijn met een zoetje, frisse zuren en een bittertje in de afdronk.

3) Pelee Island Winery: premium chardonnay 2006 [€ 11,95] ONTARIO / Pelee Island
6 maanden houtrijping. Speciale selectie. Oogst mid-september. Koele vergisting op rvs.
Tropisch, toasted, fris met een pepertje.

4) Pillitteri Estate: Gewürztraminer Riesling Fusion 2007 [€ 11,70] ONTARIO / Niagara Peninsula
Van gebied Niagara Peninsula; 51% gewürztraminer, 48% Riesling. Bijzonderheid: met een dosage van 1% Riesling icewine om de zuurgraad in harmonie te brengen! 20 gram restsuiker.
Wijn met frisse zuren en een overduidelijk riesling-karakter. Frisse zuren, mint en laurierdrop.

5) Pelee Island Winery: Eco Trail Red, cabernet franc – chambourcin, VQA Ontario 2008
[€ 7,65] ONTARIO / Pelee Island
60% cabernet franc, 30% chambourcin en 10% zweigelt. 4.1gr/L suiker.
Chambourcin is een Frans/Amerikaanse hybride druivensoort en ontwikkeld door Joannes Seyve. Het is niet helemaal duidelijk wie de ouders van dit ras zijn, die sinds 1963 bestaat, maar het is een druif die niet vatbaar is voor schimmels. De wijnen van de Chambourcin hebben een diepe kleur, een volle aromatische neus en een zeer aangename smaak. De druif komt voor in onder andere Canada, Verenigde Staten, Frankrijk en Australië.
De wijn heeft een fruitige neus en kersenaroma.

6) Pelee Island Winery: Baco noir, VQA Ontario 2008 [ca. € 8]
ONTARIO / Pelee Island 100 % baco noir.
Hybride ras. In 1902 gekweekt door de Fransman Maurice Baco (Folle Blanche x Vitis riparia). Oorspronkelijk werd het ook in thuisland Frankrijk verbouwd, maar door de regelgeving van de EU die het gebruik van hybride rassen voor commerciële doeleinden verbood, wordt dit ras nu voornamelijk verbouwd in de koelere gebieden in de Verenigde Staten en Canada. Geeft intens gekleurde, iets zure wijn met een gemiddelde body. Een goede Baco Noir kan 5-8 jaar worden bewaard. Aroma: donkere vruchten en caramel. In warmere gebieden komen ook aroma's voor van bessen en leer.
De wijn wordt omschreven door proefclubleden als ‘kersen op sap’en limanade. Wat eendimensioneel.

7) Mission Hill: SLC syrah 2004 [€ 37,50]
BRITISH COLUMBIA / Okanagan Valley
16,5 maanden op nieuw Frans eiken. SLC = Select Lot Collection.
Krachtpatser met stevige tannines. Mag nog wel even liggen om lekker op dronk te komen.

8) Pelee Island Winery, Late Harvest Vidal, VQA Pelee Island 2007[€ 15,45] ONTARIO / Pelee Island
85% vidal, 15% chardonnay. Late oogst eind sept/medio okt. Van overrijpe druiven; 39,8gr restsuiker.
Vidal blanc of Vidal is een hybride druif (kruising van Ugni Blanc en Rayon d’Or ofwel Seibel 4986). De druif is minder geschikt voor droge (tafel)wijn, maar is wel uitermate geschikt om icewine van te maken door zijn taaie schil en goede resistentie tegen ziekten. Vidal is ook zeer geschikt voor late oogst. Het ras produceert een hoog suikergehalte, ook in koelere klimaten, en behoudt toch een mooie zuurgraad.
Vidal blanc werd in de 30ger jaren ontwikkeld door de Fransman Jean Louis Vidal. Hij wilde oorspronkelijk een ras maken dat geschikt was voor Cognac. Door zijn wintervastheid wordt het ras nu echter vooral in Canada en NO-USA aangeplant. Aroma’s zijn: fruitig, grapefruit en ananas.
De wijn heeft een aangename combinatie van zoet en zuur. Lekker bij bijvoorbeeld tarte tatin.

9) Pelee Island Winery, Cabernet Franc Icewine 2008, VQA Pelee Island
[€ 42,50 voor 0,2L] ONTARIO / Pelee Island
Een icewine van rode druiven! Van 100% cabernet franc. Oogst eind dec/begin jan. 155gr restsuiker.
De druiven voor deze ijswijn blijven aan de stok totdat het minstens 8 graden gevroren heeft. Ze worden meteen verwerkt voordat ze de kans krijgen om te ontdooien. Zo laten alleen de rijpste druiven en de zoetste delen van de druif hun honingachtige sappen vrij.
Deze bijzondere rode icewine heeft armoma’s van rozenbottel, fruit en caramel. Prachtige luxe en weelderige afsluiter van een bijzondere proeverij. Kostbaar, maar z’n geld waard als je iets bijzonders zoekt.